بهترین زمان مناسب تعویض روغن موتور

چرا تعویض روغن موتور مهم است؟
روی این کره خاکی، هرچیزی که «مصرفی» باشد، تاریخ انقضا هم دارد؛ از مواد خوراکی و طبیعی بگیرید تا مواد صنعتی و شیمایی مثل لاستیک خودرو و حتی روغن موتور خودرو.
همانطور که در تصویر زیر نیز مشاهده میکنید، روغن موتورها در قلب خودرو جریان دارند چراکه وظیفه اصلیشان، خنکسازی، تصفیهسازی (پاککنندگی)، آببندی و حتی روانسازی است. بنابراین طبیعی است که بعد از مدتی استفاده، خواص روز اولشان را از دست بدهند.
روغن موتورها بعد از مدتی استفاده، غلظتشان بیشتر و بیشتر میشود. به خصوص اینکه روغنها، ذرات فلزی یا برادههای آهنی یا هر ناخالصی درون اجزای موتور را به خودشان جذب میکنند و همین موضوع، در افزایش غلظت آنها، تاثیر مستقیم دارد.
روغن موتوری که حالت استانداردش را از دست میدهد، نه برای خنکسازی مناسب است و نه میتواند روانسازی قطعات را به خوبی انجام دهد. این حالت، چیزی شبیه رگهای گرفته در بدن انسان است. همانطور که رگهای گرفته، فشار زیادی به قلب میآورند، روغن موتور نامناسب هم فشار زیادی به مجموعه پیشرانه خودرو وارد میکند؛ فشاری که ممکن است باعث افزایش دمای قطعات، افزایش اصطکاک قطعات و نهایتا از کار افتادن موتور، ختم شود.
زمان طلایی تعویض روغن موتور
تعویض روغنیها معمولا میگویند که زمان مناسب برای تعویض روغن موتور، هر 5000 کیلومتر یا هر 3 ماه یکبار (هرکدام زودتر فرا برسد) است. باید بگوییم که حرف درستی است اما نه برای همه خودروها !
تکنولوژی ساخت موتور، نحوه رانندگی با خودرو و حتی نوع روغن موتور مورد استفاده، در تعیین زمان مناسب تعویض روغن موتور خودرو، بسیار مهم و حیاتی است طوری که مثلا برخی خودروسازان، هر 5000 کیلومتر را معادل هر 6 ماه درنظر میگیرند اما برخی دیگر هم هستند که معتقدند باید در هر 12 هزار کیلومتر یا هر یکسال، برای تعویض روغن موتور، اقدام کنید.
همانطور که گفتیم، تکنولوژی ساخت موتور نیز در تعیین زمان مناسب تعویض روغن موتور، مهم است. مثلا موتورهایی که از سیستم توربوشارژ استفاده میکنند، ممکن است زودتر از مابقی موتورهای تنفس طبیعی، نیاز به تعویض روغن موتور داشته باشند. حتی نوع سوخت هم میتواند در تعیین زمان تعویض روغن موتور خودرو موثر باشد. مثلا موتورهای دیزلی، معمولا در بازه زمانی بیشتری (نسبت به موتورهای بنزینی) به تعویض روغن موتور نیاز دارند.
نشانههای فرا رسیدن زمان تعویض روغن
آیا خودروی شما تنبل و کم جان شده است؟ آیا پیشرانه خودروی شما سروصداهای عجیبی تولید میکند؟ آیا نشانگر فشار روغن موتور آن را کمتر از حالت عادی نمایش میدهد یا چراغ روغن روشن شده است؟ حتی اگر زمانی که خودروی شما برخی از نشانههای واضحتر روغن کثیف و کهنه را ندارد، این که بتوانید از روی برخی نشانههای کوچکتر، زمان مناسب برای تعویض روغن موتور را تشخیص دهید از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
گاهی اوقات شرایط خاصی برایتان رخ میدهد که مجبورید روغن موتور را زودتر از زمان توصیه شده (توسط خودروساز) تعویض کنید. این شرایط خاص، معمولا به همراه نشانههایی است که به شما میگوید باید روغن موتور خودرو را هرچه زودتر، تعویض کنید.
1- صدای تیک تاک هنگام روشن شدن موتور
پیشرانه خودرو زمانی که در حال کار است، به صورت مداوم روغن را در سراسر کارتر و سرسیلندرها پمپ میکند و پس از چند وقت، روغنی که زمانی بسیار تازه و طلایی رنگ بود، به دلیل گرما و همچنین جذب دودههای ناشی از احتراق پیشرانه کثیف و سیاه میشود. روغن کثیف سنگینتر شده و حرکت آن داخل پیشرانه بالطبع سختتر هم میشود. این بدین معنی است که احتمالاً هنگام روشن کردن و سرد بودن پیشرانه، صدایی شبیه به تیک تاک از مجموعه سوپاپ به گوش شما خواهد خورد. دلیل صدا این است که روغن کثیف زمان بیشتری نیاز دارد تا جریان پیدا کرده و مجموعه سوپاپی که در حال حرکت است را روانکاری کند.
2- در حالت درجا، دور موتور بالاست
یکی دیگر از نشانههای روغن کثیف میتواند بالا بودن دور موتور در حالت درجا کار کردن باشد، به گونهای که حس میکنید پیشرانه با سرعت بیشتری در مقایسه با حالت عادی کار میکند. دلیل این موضوع میتواند افزایش اصطکاک بین پیستونها، رینگها و یاتاقانها باشد.
3- شتاب خودرو کم شده است
یک پیشرانه که به خوبی روانکاری شده باشد، بدون مشکل میتواند کار خود را انجام دهد، از این رو زمانی که روغن کهنه و کثیف میشود، پیشرانه به خوبی قادر نیست قطعات در حال حرکت را روانکاری کرده و در نتیجه، نمیتواند به نرمی حالت عادی کار کند. در این وضعیت، شتاب خودرو کاهش پیدا میکند و احساس خواهید کرد قدرت پیشرانه کم شده است.
4- صدای ضربات متوالی از موتور شنیده میشود
اگر هنگام کار کردن پیشرانه صدای ضربههای متوالی از آن شنیده میشود، علت آن ممکن است روغن کهنه و کثیفی باشد که نهایتاً میتواند منجر به خراب شدن یاتاقانهای متحرک شود. این مشکل باعث لرزش پیشرانه هنگام درجا کار کردن شده و با افزایش سرعت موتور، صدای ضربات بلندتر میشوند. متاسفانه، اگر چنین صدایی را از پیشرانه خودرویتان بشنوید، معمولاً نشان از یک آسیب بزرگ به خودروی شماست که به علت بیتوجهی در سرویس دورهای ایجاد شده است و یک تعویض روغن ساده این مشکل را به هیچ وجه حل نخواهد کرد.
5- چراغ چک روغن روشن شده است
اگر چراغ روغن موتور روشن شده، به هیچ وجه آن را نادیده نگیرید، زیرا معمولاً روشن شدن این چراغ بدین معنی است که فشار روغن داخل پیشرانه به قدری افت کرده که خودرو نمیتواند به درستی کار کند. این که بدانید در هنگام روشن شدن چراغ روغن چه کاری باید انجام دهید بسیار مهم است و اولین کار شما، باید تعویض سریع روغن موتور باشد.
تعویض روغن موتور در شرایط رانندگی سخت
یکی دیگر از عواملی که باعث تغییر در زمان توصیهشده خودروساز برای تعویض روغن موتور میشود، رانندگی در شرایط سخت است. اگر به دفترچه راهنمای خودرویتان مراجعه کردید و شرایط سخت رانندگی برای خودرویتان تعریف شده بود، حتما باید بدانید که زمان تعویض روغن موتورتان را باید تغییر داده و آنرا زودتر از شرایط ایدهآل، باید عوض کنید.
صرفا جهت اطلاعات بیشتر باید بدانید که خودروسازان، معمولا رانندگی در حالتهای زیر را بعنوان «شرایط سخت» تعریف میکنند:
- رانندگی در گرد و خاک،
- رانندگی در جادههای ناهموار یا کویری،
- رانندگی با یدککش یا بکسل کردن،
- رانندگی مداوم با سرعت زیاد،
- رانندگی مداوم با سرعت کم (زیر 30 کیلومتر برساعت)،
- رانندگی در دماهای خیلی سرد یا خیلی گرم،
- رانندگی در مناطق کوهستانی و مناطقی با رطوبت زیاد.